Σπήλαιο Αγίας Σοφίας Μυλοποτάμου

Το Σπήλαιο Αγίας Σοφίας Μυλοποτάμου Κυθήρων είναι ένα εκ των τριών που φέρουν το ίδιο όνομα στα Κύθηρα. Τα άλλα δύο βρίσκονται στην Αγία Πελαγία και στον Κάλαμο. Η ονομασία του σπηλαίου παραπέμπει στη λατρεία της Αγίας Μάρτυρος Σοφίας. Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή, τα σπήλαια με αυτό το όνομα μπορεί να ήταν αφιερωμένα στην του Θεού Σοφία (όπως δηλαδή ο ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη) και με την παρέλευση ετών επήλθε ταύτιση του ονόματος με την Αγία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Βρίσκεται στα δυτικά παράλια, στον όρμο Κόκκαλα, 60 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Είναι γνωστό από τον 18ο αιώνα, σύμφωνα με διάφορους ξένους περιηγητές αλλά μέχρι το 1930 δεν είχε γίνει καμία έρευνα. Τότε ο γνωστός Κυθήριος σπηλαιολόγος Ιωάννης Πετρόχειλος, καθηγητής φυσικής του Γυμνασίου Κυθήρων, εξερεύνησε το σπήλαιο και έκανε σχετικές δημοσιεύσεις. Το 1955, μετά το θάνατο του Ιωάννη Πετρόχειλου, το σπήλαιο εξερευνήθηκε εκ νέου και χαρτογραφήθηκε από τη σύζυγό του Άννα. Τότε εκπονήθηκε και η καθοδηγητική μελέτη αξιοποίησής του. Το 1970 στη μνήμη του συζύγου της αποφάσισε να αξιοποιήσει τουριστικά το σπήλαιο Αγίας Σοφίας και συγχρόνως να το χαρτογραφήσει λεπτομερώς και να εκπονήσει τελειότερη μελέτη από την αρχική. Το σπήλαιο δεν είναι πλήρως διευθετημένο και διατηρεί τα πρωτογενή του χαρακτηριστικά. Ο διάκοσμος του σπηλαίου Αγίας Σοφίας προκαλεί αμέσως την προσοχή του επισκέπτη. Υπάρχουν εντυπωσιακές χρωματικές εναλλαγές του μαύρου, του άσπρου και του κόκκινου, που οφείλονται στην σύσταση των πετρωμάτων της περιοχής. Οι αίθουσες γενικά μπορούν να χαρακτηριστούν στην πλειοψηφία τους ευρύχωρες και το ύψος τους σε μερικά σημεία φθάνει τα επτά μέτρα. Έτσι δεν παρουσιάζεται αίσθημα δυσφορίας από ανεπαρκή αερισμό των αιθουσών στους επισκέπτες.Ο προθάλαμος του σπηλαίου κοσμείται από ένα τέμπλο με σημαντικότατες αγιογραφίες, που σύμφωνα με την τεχνοτροπία τους ανήκουν στον 13ο αιώνα. Όπως μαρτυρεί η σωζόμενη μικρογράμματη επιγραφή, οι αγιογραφίες ανήκουν σε ζωγράφο της εποχής με το όνομα Θεόδωρος. Εικονίζονται αριστερά της πύλης ο Άγιος Παντελεήμων, στη συνέχεια τέσσερις αγίες ολόσωμες, μετωπικές: η Σοφία και οι κόρες της Αγάπη, Ελπίδα και Πίστη. Στην αριστερή παρειά της πύλης ο Άγιος Νικόλαος ημίσωμος μετωπικός. Στη δεξιά παρειά της πύλης ο αρχάγγελος Μιχαήλ ημίσωμος μετωπικός. Δεξιά της πύλης η παράσταση της Δέησης με το Χριστό ένθρονο, πλαισιωμένο από την Θεοτόκο και τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Αριστερά της δέησης ο Όσιος Θεόδωρος Κηνθίρας (δηλ. Κυθήρων) ολόσωμος μετωπικός. Δεξιά της δέησης ο Όσιος Θεοδόσιος ο Κοινοβιάρχης, φορώντας λευκό κουκούλιο.Εντός του σπηλαίου βρίσκεται ναΰδριο της Αγίας Σοφίας που κτίστηκε μεταγενέστερα (1875) και λειτουργείται κάθε χρόνο στις 17 Σεπτεμβρίου. Απέναντι από το ναΰδριο υπάρχει μικρή φυσική λίμνη, η οποία χρησιμοποιήθηκε επί σειρά ετών ως κολυμπήθρα για παιδιά με προβλήματα υγείας.Το σπήλαιο θεωρείται το πιο ενεργό των Κυθήρων με συνεχή δημιουργία σταλακτιτών – σταλαγμιτών. Η δραστηριότητα του σπηλαίου παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια ύφεση, ακολουθώντας έτσι τα χαμηλά ύψη βροχόπτωσης της περιοχής. Η πανίδα του σπηλαίου φιλοξενεί ένα σπάνιο ενδημικό είδος ισόποδου, το Kythironiscus Paragamiani. Ανακαλύφθηκε από τον Καλούστ Παραγκαμιάν (Kaloust Paragamian), μέλος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας και του Ελληνικού Ινστιτούτου Σπηλαιολογικών Ερευνών.ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ: Το σπήλαιο εκτείνεται από δυτικά προς ανατολικά σε ευθεία μήκους 110 μ. Χαραχθείσα τουριστική διαδρομή: 220 μ. (συνολική 500 μ.) Ύψος: 60 μ. πάνω από τη θάλασσα Κατεύθυνση: δυτική – ανατολική Μέγιστο βάθος: 1.5 μ. Μέγιστο ύψος: 6 μ. Έκταση: 2.200 τ.μ. Θερμοκρασία:18 C Υγρασία: 64%

See also:

The cave of Agia Sophia in Kalamos

Σπήλαιο Αγίας Σοφίας στην Αγία Πελαγία